Һәр қандақ милләт қиз балиға һөрмәт билән қарайду. Болупму, ислам динида қизларға бағлиқ нурғунлиған һәдис-ривайәтләр моҗут. «Үч қизи бар ата-ана җәннәткә кириду» демәкчи, мошу бир сөздинла мусулманлар үчүн қиз балиниң қанчилик қәдирлик екәнлигини чүшинип йетишкә болиду. Бирақ бу булғанған җәмийитимиздә җәннәтниң ачқучи болған қизлиримизниң һаятини дозаққа айландуриватқан вәзийәтләрму бар. Шуниң бири,бүгүнки күнниң әң еғир мәсилиси – педофилия.
«Өлүмдин уят күчлүк» дәп, узун жил йепиқ тувақниң астида қалған бу мавзу мана әнди елимиздики әң чоң, мурәккәп мәсилиләрниң биригә айланди. Өрүмдәк қизларниң өмригә дағ чүшириватқан педофилларниң көпийиватқанлиғи қизи бар өйниң хатирҗәмлигини бузмақта. Адәм шүркәнгидәк вақиәләрниң алиқандәк йезилардиму йүз бериватқанлиғини ойлисақ техиму чөчүймиз. Бурунқи балилар бир-бириниң өйидин чиқмай, чай-тамақ ичип ойниған болса, һазирқи ата-анилар балисини давуздин сиртқа чиқиришқа қорқиду.
Зорлуқ-зомбилиққа учраватқан пәриштиләрниң көз йешиға қалған явузларниң җазаси төмүр торниң у чети болғини билән, гунасини чүшиниватқанлар чамали… Һәтта, статистикилиқ әхбаратларға асаслансақ, әркинликкә чиққан педофилларниң нурғуни йәнә қайтилап җинайәт садир қилидиған көрүниду. «Тасма йегән ишт қилиғини ташлимапту» дәп конилар бекар ейтмиса керәк. Дәрһәқиқәт, мана шундақ ишттин бетәр ипласлиққа бериватқан инсанларниң аримизда жүргини кимнила болса вәһимигә салиду.
Психолог мутәхәссисләрниң ейтишичә педофилизмни ағриқ дейишкиму болмайду. Аң-сәвийәси йетилгән адәмниң қилмишини «ағриқ» дәп аяш ахмақлиқ! Раст, илгири қиз балини әтигән турмушқа бериш қелиплиқ әһвал болған. Буни алимлар шу заманниң вәзийити билән бағлаштуриду. Униң бир сәвәви, турмушниң қийинчилиғидин бурунқиниң балилири әтигән әр йетип, әқли киргәчкә, балағәткә яшқа толған қизларни турмушқа бериш нормал әһвал дәп тонулған болуши мүмкин дәп тәхминләнмәктә. Кейин аста-аста заман тәрәққий етип, бу қаидә кона заманниң көләңкисидә қалди. Йеңи җәмийәт, йеңи түзүм орнап, қизларниң һоқуқи қоғдилидиған болди. Бүгүнки күнниң 9-10 яшлиқ қизлири турмушни нәдин чүшәнсун? Бу балиниң әнди-әндила әркилиги тарқап, әқли киридиған дәври әмәсму… Лекин һазирқи әһвал техиму еғир. Турмушқа чиқмиған гөдәк қизларниң педофиллар тәрипидин хорлиниши – көңүл арамимизни бузмақта.
Тарихқа нәзәр ташлисақ, «педофилизм» термини дәсләпки қетим 1952-жили психикиси бузулған адәмгә хас ағриқ сүпитидә қоллинилған екән. Оң-солини тонумиған балиларға җинсий зорлуқ көрсәткәнләргә бағлиқ әң еғир җаза ХХІ әсирдә барлиққа кәлди. Мәсилән, 2008-жилниң апрель ейида Җәнубий Корея дөлити 13 яшқичә болған балиларни өлтүргән, шундақла азаплиған гражданларға өлүм җазасини кесиш тоғрилиқ Қанун чиқарди. Бу була әмәс, әң йеник җазаниң өзигә қошумчә 7 жил әркинлигидин айриш тоғрилиқ җазани қошуп, җинайәтчини муддитидин бурун бошитишқа қәтъий түрдә чәк қойди. Пәқәт Кореяла әмәс, педофилларға өлүм җазасини тәстихлигән мәмликәтләрниң қатарида – Хитай, Иран, Мисир, Һиндстан, Әрәп Әмирлиги, Ирак, Африка әллириму бар. Умумән алғанда, һазирқи вақитта аләмдә еғир җинайәтләр үчүн өлүм җазасини қоллинидиған 57 дөләт моҗут. Шу җүмлидин, демократияни қоллайдиған Польша ели 2009-жили педофилларни хиимиялик кастрацияләшни қанунлаштурди. Польшаниң премьер-министри Дональд Туск қанун күчигә киргән күндин етиварән җинайәтчиләрни мәҗбурий түрдә давалашни тәләп қилған. Бүгүнки күндә көплигән ғәриб әллиридә педофилларни шундақ җазалайду. Германия, Франция, Армениядә җинайәтчиләр медицинилиқ йол билән бәкитилгән давалаш усулиниң бирини таллап елишқа тегишлик.
Хәлиқарилиқ һоқуқ тәшкилатлириниң мәлуматлириға асаслансақ, жуқурида тәкитләнгән кастрацияләш чариси қоллинилған Европа әллиридә вә АҚШниң бәзи бир штатлирида мундақ қилмишларниң сани 50%ға қисқарған. Амма бойида педофиллиқ аламәтлири бар адәмләрниң 50%иниң давалинип кетиши натайинмиш. Җазасини өтигән күнниң өзидиму улардин келидиған ховуп азаймайдиған көрүниду. Шуңа бәзи дөләтләрдә җазасини өтәп чиққан педофилларниң камаләтлик яшқа толмиғанларниң йенида жүришигә, мәктәпләр билән балилар бағчилири, балилар оюн мәйданлири, мәктәп автобуслири бекәтлириниң йенида турушиға, умумән, балилар жүридиған орунларға беришиға чәк қоюлупту.
Өзгини қоюп, өзимизгә кәлсәк, биздики әһвалму мәз әмәс. Мәлумки, елимиздики балиларни қоғдашни көзләйдиған қанунға 2019-жилниң декабрьда түзитишләр киргүзүлди. Униңдин кейин Президентимиз 2020-жилниң 1-январидин башлап күчигә киргән «Қилмишлиқ, қилмишлиқ иш жүргүзүш қанунини йетилдүрүш вә йәккә һоқуқларни қоғдашни күчәйтиш мәсилилири бойичә бәзибир қанунлуқ актрларға өзгиришләр билән толуқтурушлар киргүзүш тоғрилиқ» Қанунға қол қойған еди. Униңда зорлуқ-зомбилиқ еғир қилмишлар қатариға ятқузулуп, 14 яшқичә болған балиларға мунасивәтлик зорлуқ-зомбилиққа кам дегәндә 20 жиллиқ җаза көзләнгән. Шуниң билән қатар, педофилия факти тоғрилиқ хәвәрлимиләрни яки қилмишни йошурғанларму җавапқа тартилидиған болуп, буниң үчүн алтә жиллиқ қамақ җазаси кесилидиғанлиғи қәйт қилинған. Дегән билән, ечинған хәлиқ, педофилларға көрситилидиған җазани техиму күчәйтишни тәләп қилмақта вә «Зорлаш» бойичә сотланғанларниң тәртиви яхши болған һаләттиму муддитидин бурун әркинликкә чиқирилишиға тамамән қарши.
Ейтайлуқ, Қазақстанда 2000-жилғичә зорлуқ ясаш факти бойичә баш әркинлигидин айриш муддити аранла 3-5 жил болған. Буни бүгүнки күндә педофилларниң көпийип кетишиниң асасий сәвәплириниң бири десәкму хаталашмаймиз. Җаза йеник болса, җинайәт қандақму азайсун?! Бошлуқниң орни толуп, һазирқи вақитта әң еғир җинайәтчиләр 17 жилға төмүр торға қамалмақта. Йәнә келип педофилларни химиялик кастрацияләш биздиму әмәлгә ашурулмақта (әгәр җинайәтчи бир нәччә қетим җинайәт садир қилған болса, химиялик кастрацияләш җазаси тәстихлиниду).
Ағриқму, сараңлиқму, ишқип адәмликкә ятмайдиған бу қилмиштин қандақ қутулишқа болиду? Камаләтлик яшқа толмиғанларға көпинчә әң йеқин адәмлири, йәни өгәй дадилири, туққанлири һәм хошнилиридин келидиған ховуп бесимкән. Шундақла, педофилизм билән сотлинидиғанларниң бесим бөлүги – 18дин 25 яшқичә болған гражданлар. Адәттә зорлуққа учрирғучилар–он гүлиниң бири ечилмиған қизчақлар екәнлиги аччиқ һәқиқәт. Педофилларниң һайвандин бетәр һәрикәтлирини аңлап, көрүп, билип жүримиз. Лекин билиш, көрүш билән мәсилә йешилмәйдудә… Бүгүнкидәк вәһши җәмийәттә биз қизлиримизни баринчә қоғдашқа мәҗбурмиз.
Әндики соал, қизлиримизни қандақ қоғдаймиз? Униң үчүн, уятни бир чәткә сирип қоюп, балиларға «педофилия» тоғрилиқ тоғра чүшиник беришниң вақти-саати кәлдимикин. Қизлиримизни қоғдаймиз десәк, оғуллиримизға мошу баштин дурус тәрбийә беришкә тегишликмиз. Әр кишиниң вәзиписи аялни хорлаш әмәс, қоғдаш екәнлигини әзимәтлиримизниң қулиғиға қуюп чоң қилсақ, җәмийәт тазилиниду, Яратқанму рази болиду… Қизниң көз йеши қалған бәндә бу дунияниң сотидин қутулсиму, у дунияниң сотидин қутулалмас…
Сабирәм ӘНВӘРОВА
