Кәнҗисиниң оғлиға сүннәт тойиға тәрәддут қиливатқанда, тәсадипи дадисиниң тави болмай қалди. Төрт күн яттидә, бәшинчи күни һаятлиқтин көз жумди. – Балилирини әнди адәм қилип, әнди аяқлиримизни созуп яшаймиз дегәндә, төрәм. Мени ялғуз ташлап кәткән, төрәм. Һәҗләргә баралмай, арманда кәткән, төрәм…, – дәп жиғлаватқан анисиға қарап балилириниң меһир толған диллири техиму езиләтти. «Тирикчилик тәшвиши қурисун, шу атам билән анамни һәҗгә әвәтишни …
Аманат сөзі кішкентай кезімізден құлағымызға құйылып, санамызға сіңісіп, оның үлкен тапсырма, өсиет екендігі қанымызға қалыптасып өскен ұрпақпыз. Аманатқа қиянат жасауға болмайтындығын бұлжытпай орындайтын заңдай қабылдаймыз. Аманаттың түп негізінде сенім жатыр. Сондықтан аманатты орындауға зор мән беріліп, ал оны мойнына алған адамға қарыз саналған. Аманат көнеден келе жатқан біздің ұлттық құндылықтарымыздың бірі деп қарасақ артық кеткендік болмас. Баяғыда жат жерде жазым …
Мунасивәт билдүрүштә әң муһим нәрсә – уйғунлуқ. Һәр бир инсанниң башқа бир инсанға, буюмға яки һадисигә нисбәтән жүригидә мәйли сәлбий болсун, мәйли иҗабий болсун, немиләр болмайду: йә һәсәт, йә һәвәс, муһәббәт яки нәпрәт, пәрвасизлиқ яки һөрмәт… Немә болушидин қәтъий нәзәр, әйнә шу һиссиятқа йүзләнгән яки чәкләнгәнләрму болиду. Бу сезим һәқму, наһәқму, адаләтликму, адаләтсизму, буни халисанә баһалайдиған киши болса – үчинчи …
Мән бу мәктүпни дәрткә толған арман билән йезиватимән, десәм, хата болмиса керәк. Чүнки қериғанда бешимизға чүшкән бу тәшвиштин өзәмни қоярға жай тапалмай қалдим. Келинимниң әйиви түпәйли йолдишим иккимиз нәврилиримизниң дидариға тоюштин қийналмақтимиз. Йешим атмиш сәккиздә, йолдишим йәтмиш яшни егилигән. Үч нәпәр пәрзәндимиз бар. Ялғуз қизим турмушқа чиқип, өз һәләкчилиги билән өзи болуп кәткән. Чоң оғлумизни жигирмә бир йешида өйләндүрдуқ. Кичик …
Дүниедегі ең ұлы сезімдердің бірі – достық. Әр адам дүниеге келгеннен кейін, ес білгеннен-ақ жан дүниесіндегі сырын, мұң-шерін тарқатып, қуанышы мен қайғысын бөлісетін, жанына жақын дос іздейді. Онымен қандай да бір қиындыққа тап болған жағдайда ақылдасып, ой бөлісіп, шешім шығарасың. Басқаға адал дос болу үшін, ең алдымен бойыңнан түсінік, адалдық, тыңдай және ести білу, ақыл бере алу сияқты қасиеттердің табылғандығы …
Атақ, мәнсәп, мәртивә. Бәзи бир вақиәләрниң гувачиси болмиғинимда, ушбу сөзләр абройлуқ кишиләргә берилидиған салаһийәт дәп чүшәнгән болар едим. Әпсус, қув байлиқ шан-шөһрәтниңму қәдрини қоймапту, әмәсму. Медаль-орденларниң түр-түри көпәйгәчкиму билмидим, әйтәвир, бүгүнки күни мәйдисигә вал-вул қилип бәлгү таққанлар нурғун. Көпкә бирдәк топрақ чачмаймән, әлвәттә. Лекин бәзидә шу намға лайиқ инсанлар көләңкидә қелип, янчуғи қелинлар алға өтүп кетидекән… Әгәр, һөрмәткә мунасип адәмниң …
Ау-данымыздың орталығы саналатын Шонжы ауылы күннен-күнге дамып, халқының саны өсіп, жері кеңейіп, көрсе көз тоймайтын жаңа құрылыстар бой көтеруде. Әйтседе, «Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді» дегендей ауылдың көркін бұзып тұрған көне құрылыстар да жоқ емес. Заманауи көшелердегі әдемі құрылыстардың ішінде, бір қарағанда ең алдымен бұзылған үйлер мен қараусыз аулалар ерекше көзге түсері анық. Ауылдың көркіне дақтай жабысқан ғимараттардың иелерін …
Қандай да бір мәдени ортаға бара қалсаңыз көзіңізге ең бірінші қабырғада ілулі тұрған көркем суреттер мен көрнекіліктер түсетіндігі анық. Соған қарап сол ортаның мәдениетін, сауатын білеміз. Бүгінгі таңда көше бойын жағалата орнатқан жарнамалар мен көрнекіліктердің сапасынан қарағанда саны жетерлік. Оларға айрықша мән беріп, жарнама ішіндегі алуан қателіктерге бет бұрып қарап жатқандардың да дені шамалы. Тіпті мемлекеттік мекемелердің өзінде мұндай қателіктер …
Қалада тұратын апайым өзінің жалтақтау мінезіне күйіп-піседі де жүреді. Біз үшін ол — тіпті де жалтақ емес, керісінше ойында жүргенін жасыруды білмейтін, өтің жарылып кетсе де шындықты бетіңе шыжғырып басатын жан. Өзінің балаларының егемендік алғаннан соң туылғандарының әсіресе өте еркін, үлкеннің көңіліне қарамайтын бірбеткейліктеріне ренжіп жүргенінің куәгеріміз. «Жалтақтығыңыз неден көрініс табады?» деп сұраймын ғой көңіл-хошы жайлы кезде. Сондағы апайымның түсіндіргені. …
Әтрапқа сәп-селиң. Қайниған тирикчилик. Әйтәвир, дайим алдираш, у яқтин-бу яққа чапқилап жүргән адәмләр. Ғуюлдиған техника. Һәқиқәткә кәлсәк, заманниң тәрәққий етип кәткини шунчилик, адәмләрниң тәңдин тола оқитини техникилар бәҗириду. Һә, шундиму, бош жиргән бәндә йоқ… Әскә салимән, чүнки бу ХХІ әсир! Йеңи кәшпиятларниң һөкүмранлиқ қилған дәври. Һаят бизниңки, вақтимиз болса, төмүр-тәсәктин ясалған технологияләргә тәәллуқ. Буниңға кимни әйипләймиз?! Чүнки әйиплигүчиму, әйипләнгүчиму йәнила …
