Жедел жәрдем – халықтың өмірін құтқаратын ең алдыңғы шептегі қызмет. Бірақ соңғы жылдары ел ішінде «жедел жәрдемнің кешігіп келетіні», «дәрігердің жетіспейтіні», «құрал-жабдықтардың ескіргені» жайлы сын-пікірлер жиі айтылып жүр. Шындығында, өмір мен өлім арасындағы санаулы минуттарға жауапты осы салаға бүгінде шын мәнінде өзінің де жедел жәрдемі қажет болып тұр.
Қазақстанда жедел жәрдем қызметіне тәулігіне мыңдаған қоңырау түседі екен. Әсіресе, мегаполистерде дәрігерлер бір мезетте бірнеше жерге шақырту алып, үлгере алмай жатады. Денсаулық сақтау министрлігінің дерегінше, елімізде жедел жәрдемнің шақыртуға уақытылы жету көрсеткіші 80 пайызға да жетпейді. Қалада кептеліс, ауылда алыс қашықтық, техника тапшылығы – бәрі де науқасқа дер кезінде көмек көрсетуге кедергі.
Жедел жәрдем станцияларындағы мамандардың айтуынша, ең ауыр жүк – медицина қызметкерлерінің мойнында. Әдетте бір бригадада кемінде үш маман болуы тиіс: дәрігер, фельдшер және жүргізуші. Ал шын мәнінде көптеген аймақта дәрігер мүлде жоқ, фельдшер жалғыз өзі жауапкершілікті арқалап жүр. Статистикаға сүйенсек, елімізде жедел жәрдем саласында жұмыс істейтін дәрігерлердің 30 пайызға жуығы зейнет жасына таяп қалған. Жастардың бұл салаға көп бармауының басты себебі – жалақының төмендігі мен жұмыс жүктемесінің шамадан тыс ауырлығы.
Жедел жәрдем көліктерінің жағдайы да ойлантарлық. Көптеген аймақта «Газель» секілді ескі машиналар әлі күнге дейін қызмет көрсетіп жүр. Ал олардың кейбірі жолға шыққанда әрең қозғалады. Қысқы боранда немесе жазғы аптапта науқасты дер кезінде жеткізу мүмкін болмай қалады. Құрал-жабдық та заман талабына сай емес. Реанимациялық құрылғысы жоқ, оттегі баллоны ескірген, дәрі-дәрмектің қоры шектеулі бригадалар аз емес. Мұндай жағдайда дәрігердің кәсіби біліктілігіне сенуден басқа амал жоқ.
Жедел жәрдемнің жүгін жеңілдетуге халықтың өзі де үлес қоса алады. Мысалы, шақыртулардың 30 пайыздан астамы шын мәнінде шұғыл емес. Яғни басы ауырған, дене қызуы көтерілген немесе жеңіл жарақат алған адамдар бірден «103»-ке қоңырау шалады. Мұндай жағдайда емханаға бару немесе үйдегі учаскелік дәрігерге жүгіну тиімді болар еді. Өкінішке қарай, бұл қате түсінік жедел жәрдемнің нағыз көмекке зәру адамға жетуін кешеуілдетеді.
Сарапшылардың пікірінше, жедел жәрдем қызметін құтқару үшін мынадай нақты қадамдар қажет: Көліктер паркін жаңарту. Әр аймаққа
заманауи санитарлық машиналар жеткілікті деңгейде бөлінуі тиіс. Жалақыны көтеру. Медицина қызметкерлерінің әлеуметтік жағдайы жақсармайынша, жастар бұл салаға бармайды. Маман даярлау. Арнайы оқу бағдарламалары арқылы жедел жәрдемге арналған дәрігерлер мен фельдшерлердің санын арттыру керек. Қосалқы орталықтар құру. Әсіресе алыс ауылдарда шағын жедел жәрдем пункттері болса, уақыт ұтылып қалмас едік. Халықты сауаттандыру. Әр адам қай кезде жедел жәрдем шақыруға болатынын нақты білуі тиіс.
«Жедел жәрдемге де жедел жәрдем керек» деген сөз – жай әдемі тіркес қана емес, бүгінгі шындықтың ащы айнасы. Өйткені бұл қызмет – қоғамның жүрек соғысы. Жүрек тоқтаса, өмір тоқтайды. Сол сияқты жедел жәрдем әлсіресе, халықтың да денсаулығы әлсірейді. Жедел жәрдемнің жағдайы түзелсе, халықтың да сенімі артады. Ендеше мемлекет пен қоғам болып қолдау көрсетпесек, ертең кеш болуы мүмкін…
С. БАЗАРҚҰЛОВА
