Баяғыда малшының баласы малшы, әншінің баласы әнші болады деген қағидатпен өмір сүргенбіз. Оның себебін қазір де түсіндіре алмаймын. Қазақтың ата кәсібі саналатын шопанның ақ таяғын мұраға беру дәстүрі де қалыптасқан-ды. Бала отбасында көрген-түйгенін, әкесінен үйренгенін тап-тұйнақтай орындайтын болғандықтан да болар, бәлкім. Дәрігерлер, мұғалімдер династиясы да қатты құрметке ие болатын. Ата-анасы жақсы дәрігердің тәрбиесін көрген баладан жаман дәрігер шықпайтынына талай рет көз жеткіздік те.
Дәл осындай бір салада еңбек еткен отбасылардың қатарына менің бүгінгі кейіпкерлерімді электр торабы жүйесінде ұзақ жыл жұмыс істеп, балаларына осы саланың жілігін жағып, майын ішкізген білікті мамандар Мықтыбеков Тілеуберген мен Тайменкеева Майраны жатқызуға болады.
Кеңестер билік құрып тұрған заманда Талғар қаласындағы механизация техникумына оқуға түсу үшін Майра Нұрәліқызы қала жаққа барады. Қалаған оқуына ілініп, энергетик мамандығы бойынша білім алады. Сол жерде нарынқолдық жігіт Тілеу Жайнақұлы екеуі бір факультеттің студенттері атанады. Ауылдан барған жастар әңгімелері жарасып, жүрек қағыстары бірге соғып, қол ұстасады. Дипломдары қолға тигенде шаңырақ көтереді. Тілеу ағамыз бен Майра апайымыз жолдамамен біздің аудандық электр торабы жүйесіне жұмысқа келеді. Жарты ғасырға жуық өмірлері бірге келе жатқан бұл шаңырақ иелерін ауданда танымайтын адам кемде-кем болар. Тілеужан мен Данияр деген екі ұлды дүниеге әкеліп, олардан немере сүйген бақытты жандар. Отбасындағы тәрбие мен кәсібилік үйлескенде шын мәнінде белгілі бір нәтиже шығатыны тағы рас. Тілеу Жайнақұлы ағамыз қарапайым энергетик-шеберден инженерлік лауазымға дейін көтерілді. Оның өз жұмысына деген жауапкершілігі мен біліктілігі ұжымның жұмысын жандандыра түсті деуге болады. Ал жан жары Майра Нұрәліқызы энергосбыт мекемесінде оператор, кассир деген лауазымдарды абыроймен атқарып, осы саладан еңбек демалысына шықты. Екеуі де бір саланың нағыз майталмандары. Ата-ана үшін балаларының тәрбиелі, жақсы азамат болып өсуінен артық бақыт жоқ. Екі ұлдары да өз өмірлік жолдарын тауып, шаңырақтарын көтеріп, өмірге ұрпақ әкелді. Қарашаңырақтағы келіндері Лаура да отбасындағы дәстүрді жалғастырып бүгінгі таңда осы салада еңбек етуде. Атасы мен енесінің күтімін жасап, оларға келіндік қызметін де шамасының келгенінше жасап келеді. Өмірге әкелген үш ұлы, бір қызының тәрбиесіне ата мен әжесінің өнегесін сіңіруде көп-көрім жетістікке жеткен келін. Балаларының бойына ұлттық құндылықтарды себелетіп, олардың ата мен әже мектебінен өтулеріне мұрындық болып жүрген жан. Енесі келінін мақтап, келіні енесін мақтап, бір-біріне демеу болып отырғандарын көріп қатты қуандым. Ұлттық тағамдарды тіл үйіретіндей етіп дайындап, ата-енесіне сәлем жасау, алдарынан кесе-көлденең өтпеу сияқты қарапайым ғана қағидалардан бастап, атасының атын атауға аузы бармайтынына да куә болдық. Байлық жимаған, дүниеге тәуелді болмаған, бірақ ұлттық құндылықтарға, рухани жан дүние байлығына аса мән берген осындай жандарды көргенде көкірегіңде бір ерекше жылулық пайда болады екен. Өзіндік ережелерін қалыптастырып алған, отбасындағы тыныштық пен адалдықты ту етіп ұстанған Мықтыбековтердің шаңырағынан осындай оймен шықтық. Бар байлықтары – балалары. Оларға деген шексіз махаббаттары айтпаса да анық байқалып тұр. Бұдан артық не керек. Түсіністік пен сыйластық, махаббат пен ынтымақ орнаған отбасында әрине жақсы ұрпақ тәрбиеленетіні ақиқат. Әр шаңырақтың шаттығы болашақ ұрпақтың саналы, ұлтжанды болып қалыптасуына себепкер. Тілеу аға мен Майра апайдың шағын мемлекетінде өзіндік тәртіп орнаған. Ендігі армандары – немерелерінің жақсы азамат болып өскендерін көру. Бала үшін әке мен ана мейірімінен асқан ештеңе жоқ. Ал ата-ана үшін бала – өмірдің сәні мен мәні. Қазақта «балалы үй – базар, баласыз үй – қу мазар» деген нақыл бар. Мұның астарында үлкен мән жатыр. Бала – артыңда қалар ұрпағың, атыңның жалғасы, еліңнің болашағы.
Ежелден дана халқымыз қоғамдағы отбасылық құндылықтарға ерекше назар аударған, «шаңырақ ұйытқысы – әйел» деп білген. Бұл шаңырақтағы әйелдердің орны бірден байқалып тұр. Мықты мемлекет қалыптасуы үшін әрбір үйдің, әрбір шаңырақтың береке-бірлігі жарасымды, ынтымағы ырысты болуы керек. Үлкенге ізет көрсету, кішіге қамқор болу – қазақ тәрбиесінің алтын діңгегі. Жалпы баланың ержетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады. Сондықтан туған үйдің жылуы баланың көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.
Бұл шаңырақта келін мен ене одағы үйлесім тапқан. Ұл бала әкесінен көргенін қайталайды. Келін енесінен үйренеді. Атаның орны тіпті биікте. Жарасымдылық пен келісімді орнықтырған, берекелі, мерекелі осындай отбасылардың өнегелі өмірлері кейінгіге үлгі болмақ.
Баян МАМЫРБАЕВА
